مالیات ارزش افزوده به دلیل سودآوری‌های چشمگیری که به همراه دارد، از جمله تولید درآمد قابل توجه و اهمیت برجسته آن، کاهش وابستگی دولت به درآمد نفتی، به‌عنوان یکی از بهترین نظام‌های مالیاتی غیرمستقیم به شناخته می‌شود. این نظام مالیاتی در کشورهای توسعه‌یافته به عنوان ابزار حیاتی مالیاتی مورد استفاده قرار می‌گیرد و در ایران از مهر ماه 1387 به طور رسمی به اجرا درآمده است. در این مطلب، به معرفی و ب9 مدل از مشمولین مالیات ارزش افزوده که طی دوره‌های زمانی 1387 تا 1402 به اجرا درآمده‌اند، خواهیم پرداخت.
سازمان امور مالیاتی کشور، مودیان مالیاتی را به تکمیل فرم‌های مربوطه و ارائه اطلاعات موردنیاز طی 9 مرحله ترغیب می‌کنند. این مرحله ها به منظور تسهیل اجرای بهتر نظام مالیاتی و ارتقاء تعامل موثر با مودیان مشغول به کسب و کار است.
مشمولین مرحله اول مالیات بر ارزش افزوده
شامل کلیه واردکنندگان ، صادر کنندگان ، کلیه فعالان اقتصادی که مجموع فروش کالاها و ارائه خدمات آنها در سال 1386 -1387 یک میلیارد و دویست و پنجاه میلیون ریال بیشتر بوده مشمول دوره اول می باشد.
مشمولین مرحله دوم مالیات بر ارزش افزوده
این مرحله از ابتدای مهرماه سال 1388 به اجرا درآمد، کلیه اشخاص اعم از حقیقی و حقوقی ، صرف نظر از میزان فعالیت که مشمول مرحله اول ثبت نام در نظام مالیات بر ارزش افزود نگردیده بودند، شاغل به فعالیت در هر یک از موضوعات مندرج در بند الف ماده 96 ق م م به شرح زیر مشمول مرحله دوم ثبت نام و اجرای این نظام مالیاتی می باشند.
مشمولین مرحله سوم مالیات بر ارزش افزوده
کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی که بر اساس شرایط فراخان های مرحله اول و دوم ثبت نام، مشمول اجرای نظام مالیات بر ارزش افزوده نگردیده اند، در صورتی که در سال 1387 یا 1388 مجموع فروش کالا و خدمات معاف و غیر معاف آنها سه میلیارد ریال و بالاتر میباشد ، مشمول مرحله سوم ثبت نام و اجرای قانون از تاریخ اول فروردین ماه سال 1389 خواهند بود.
مشمولین مرحله چهارم مالیات بر ارزش افزوده
کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی که بر اساس شرایط فراخوان های مرحله اول، دوم، سوم، مشمول اجرای نظام مالیات بر ارزش افزوده نگردیده اند، در صورتی که شاغل در برخی از فعالیت های موضوع بند (ب) ماده ۹۶ قانون مالیات های مستقیم باشند، با هر میزان فروش یا درآمد، مشمول مرحله چهارم ثبت نام بوده و مکلف به ثبت نام و اجرای قانون و انجام تکالیف و مقررات قانون مالیات بر ارزش افزوده از جمله صورت حساب، محاسبه، درج و وصول و عوارض متعلقه به صورت دوره ای از اول مهرماه ۱۳۸۹ می باشند.
- فروشندگان طلا و جواهر
- صاحبان کارگاه های صنعتی (اعم از صنفی و غیرصنفی که دارای حداقل برق سه فاز ۵۰ آمپر باشند)
- فروشندگان آهن آلات
- صاحبان متل و هتل های دوستاره و هتل آپارتمان
- صاحبان نمایشگاه ها و فروشگاه های خودرو و بنگاه معاملات املاک
- صاحبان تالارهای پذیرایی و رستوران ها
- صاحبان تعمیرگاه های مجاز خودرو
- چاپخانه داران
- صاحبان دفاتر اسنادرسمی
- صاحبان دفاتر خدمات مسافرتی و جهانگردی
- صاحبان سینماها، تماشاخانه ها و مکان های تفریحی و ورزشی
- صاحبان مراکز ارتباطات رایانه ای، دفاتر خدمات ارتباطی و دفاتر خدمات دولت الکترونیک، پلیس +۱۰ دفاتر خدمات الکترونیک شهر
مشمولین مرحله پنجم مالیات بر ارزش افزوده
کلیه اشخاص حقوقی که بر اساس شرایط مرحله اول و دوم و سوم و چهارم ثبت نام ، مشمول اجرای نظام مالیات بر ارزش افزوده نگردیده اند ، در صورتی که هر یک از سال های 1388 و 1387 و یا 1389 مجموع فروش کالا و ارائه خدمات آنها یک میلیارد ریال و بیشتر باشد مشمول مرحله پنجم ثبت نام و اجرای قانون از اول مهرماه 1390 خواهند بود.
مشمولین مرحله ششم مالیات بر ارزش افزوده
اشخاص حقوقی و حقیقی ، موضوع ماده 95 قانون م م که به فعالیتهای زیر اشتغال دارند:
- چلوکبابی ها
- سالن های غذاخوری
- سفره خانه های سنتی
- اغذیه فروشی های زنجیره ای با مالکیت واحد و یا نام و نشان عنوان تجاری واحد فارغ از مساحت محل کسب و کار و نوع مجوز
موضوع ماده ۹۵ قانون مالیات های مستقیم
صاحبان مشاغل موضوع این فصل مکلفاند اسناد و مدارک مثبته کافی برای تشخیص درآمد مشمول مالیات خود نگاهداری کنند. صاحبان مشاغل از لحاظ تشخیص درآمد مشمول مالیات به گروه‌های زیر تقسیم می‌شوند:
الف – صاحبان مشاغلی که به موجب این قانون مکلف به ثبت فعالیتهای شغلی خود در دفاتر روزنامه و کل موضوع قانون تجارت هستند و باید دفاتر و اسناد و مدارک مربوط را با رعایت اصول و موازین و استانداردهای پذیرفته شده حسابداری نگاهداری کنند.ب – صاحبان مشاغلی که بر حسب این قانون مکلف به ثبت فعالیتهای شغلی خود در دفاتر درآمد و هزینه می‌باشند. نمونه‌های دفاتر مذکور توسط سازمان امور مالیاتی کشور تهیه می‌گردد و در دسترس قرار می‌گیرد. ج – صاحبان مشاغلی که مشمول مقررات بندهای (الف) و (ب) فوق نیستند مکلفاند صورت خلاصه وضعیت درآمد و هزینه خود را طبق ضوابط و نمونه‌های تعیین شده از طرف سازمان امور مالیاتی کشور نگاهداری کنند.
تبصره ۱- ماده ۹۵ قانون مالیات های مستقیم
سازمان امور مالیاتی کشور در صورت تشخیص ضرورت تاپایان دی ماه هر سال فهرست مشاغل افزوده شده به بندهای (الف) و (ب) ماده (۹۶) و مشمول از آغاز سال بعد را تهیه و از طریق تشکل‌های صنفی و درج آگهی در روزنامه رسمی و یکی از روزنامه‌های کثیرالانتشار به مودیان اعلام می‌دارد.
تبصره ۲ –ماده ۹۵ قانون مالیات های مستقیم
آیین‌نامه مربوط به روش‌های نگهداری دفاتر و اسناد و مدارک و نحوه ثبت وقایع مالی و چگونگی تنظیم صورت‌های مالی نهایی براساس نوع فعالیت و همچنین رعایت اصول و موازین و استانداردهای پذیرفته شده حسابداری توسط سازمان امور مالیاتی کشور با کسب نظر از جامعه حسابداران رسمی تهیه و به تصویب وزیر امور اقتصادی و دارایی خواهد رسید.
مشمولین مرحله هفتم مالیات بر ارزش افزوده
کلیه اشخاص حقوقی فعال با هر حجم فروش یا درآمد که به موجب فراخان های قبلی تا کنون برای اجرای قانون فراخوان نشده اند ، مشمول اجرای قانون خواهند شد. اشخاص حقوقی که بعد از تاریخ اجرای فراخان نیز ایجاد ، تاسیس و به ثبت میرسند و یا شروع به انجام فعالیت می کنند. در صورت فعالیت با هر حجمی از فروش و یا درآمد، از اولین دوره مالیاتی بعد از شروع فعالیت مشمول اجرای قانون می باشند.
مشمولین مرحله هشتم مالیات بر ارزش افزوده
جایگاه داران سوخت بنزین، نفت، گاز، نفت سفید، سوخت هوایی و گاز طبیعی که از ابتدای سال 1399 کاندیدای مشمول، مالیات بر ارزش افزوده خواهند شد
مشمولین مرحله ۹ نهم مالیات بر ارزش افزوده
تهیه و ارائه انواع غذا به صورت بیرون بر (آشپزخانه‌ها و کیترینگ ها) اعم از صنعتی یا خانگی و همچنین کافی شاپ ها از ابتدای تیرماه سال ۱۴۰۲ مشمول مالیات بر ارزش افزوده خواهند شد
