مالیات چیست؟
مالیات یک هزینه اجباری است که تمام اشخاص حقیقی و حقوقی یک جامعه موظف‌اند که درصدی از سود، درآمد و یا اموال خود را برای تامین هزینه‌های عمومی به دولت پرداخت کنند. بر حسب تعریف سازمان همکاری و توسعه اقتصادی، مالیات لازم، اجباری و بلاعوض است و انتقال بخشی از درآمدهای جامعه یا بخشی از سود فعالیت های اقتصادی بوده که نصیب دولت می شود.
نرخ مالیات توسط قانون و دولت مشخص می شود. در واقع این نرخ مبلغی است که یک شرکت یا یک شخص باید نسبت به پرداخت آن در زمان قانونی اقدام نماید. نرخ مالیات بر اساس اطلاعات و جزئیات مفصلی تعیین می شود و نمی توان مبلغ ثابتی را برای آن در نظر گرفت.برای این‌که نظام مالیاتی کارآمد باشد باید حتما از چند نوع مالیات تشکیل شود یک نوع مالیات نمی‌تواند تعادل را در جامعه برقرار کند.انواع مالیات عبارتست از:
- مالیات مستقیم: به مالیاتی اطلاق می شود که بی واسطه و مستقیما از درآمد یا دارایی مودیان مالیاتی اخذ می شود.
- مایات غیرمستقیم: مالیاتی است که به صورت نامحسوس بر روی کالاها و خدمات از شهروندان اخذ می شود.
مفهوم مالیات مستقیم
مالیات مستقیم به عنوان یک نوع مالیات، به صورت مستقیم و بدون واسطه از درآمد یا دارایی‌های اشخاص مودیان مالیاتی تحت عنوان مالیات جمع‌آوری می‌شود. این نوع مالیات به طور مستقیم توسط مامورین مالیاتی تحصیل می‌شود. به طور کلی، همه افرادی که در ایران درآمد دارند، حتی اگر خارج از ایران زندگی کنند، به عنوان مشمولان مالیات بر درآمد تلقی می‌شوند.
انواع مالیات مستقیم عبارتست از:
- مالیات بر درآمد
- مالیات بر دارایی
مالیات بر درآمد
فعالیت تخصصی شرکت حسابداری حساب اندیش ایرانیان در امر مالیات، در زمینه مالیات بر عملکرد و درآمد اشخاص و شرکت ها می باشد. مالیات بر درآمد یکی از مهم‌ترین انواع مالیات بشمار می‌رود که درآمد افراد و شرکت‌ها مبنای محاسبه این مالیات قرار می‌گیرد. نحوه گرفتن این مالیات به دو روش میباشد یا از کل درآمدهای شخص درصدی را به عنوان مالیات کم می‌کنند یا این‌که از هر تعداد درآمدی که دارد به طور جداگانه درصدی مالیات دریافت می‌کنند. در روش اول کل درآمدی که شخص در طی یکسال دارد را مبنا قرار داده و در روش دوم نرخ و شرایط مالیات براساس درآمدهای فرد متفاوت است.
مالیات بر دارایی
میزان پولی است که از دارایی و ثروت شخص مؤدی مالیات دریافت می‌کنند که خود به دو دسته تقسیم می‌شود:
- مالیات بر ارث
- مالیات حق تمبر
مالیات غیر مستقیم
مالیات غیرمستقیم به مالیاتی اطلاق می‌شود که از تمام شهروندان دریافت می‌شود، اما به‌طور مستقیم قابل مشاهده نیست. در واقع، در این نوع مالیات، مبالغی به عنوان مالیات از مصرف‌کننده بر روی بیشتر کالاها و خدمات دریافت می‌شود و به آن مالیات غیرمستقیم گفته می‌شود. برخی از نمونه‌های مالیات غیرمستقیم شامل مالیات بر واردات و مالیات بر معاملات است.
انواع مالیات غیرمستقیم عبارتست از:
- مالیات بر واردات
- مالیات بر مصرف و فروش کالا و خدمات
- مالیات بر ارزش افزوده
مالیات بر واردات
به این نوع مالیات تعرفه گمرکی نیز گفته می‌شود که بر واردات و صادرات اعمال شده و تابع سیاست‌های کلان بازرگانی و شرایط اقتصادی کشور میباشد. دلیل وضع آن نیز برای حمایت از تولیدات داخل کشور است
مالیات بر مصرف و فروش کالا و خدمات
مالیات بر مصرف را مصرف کنندگان کالاهای خاص که بیشتر آن را مصرف می‌کنند در زمان خرید کالا به همراه قیمت کالا مالیات را پرداخت می‌کنند گرچه پرداخت کننده نهایی این مالیات مصرف کننده نهایی است در صورتی که به لحاظ قانونی تولیدکنندگان و فروشندگان این محصولات باید مالیات پرداخت کنند.
مالیات بر ارزش افزوده
مالیات بر ارزش افزوده در چند مرحله تولید، واردات و توزیع کالا و خدمات اخذ می‌شود در واقع در هر مرحله از فعال اقتصادی آن مرحله مالیات گرفته می‌شود و در نهایت مصرف کنندگان هزینه نهایی را پرداخت می‌کنند.
برای درک بهتر مطالب ذیل از سایت سازمان امور مالیاتی در باب مالیات بردرآمد مشاغل می باشد، که در مورد هر ماده اشاره مختصری شده و متن کامل را می توانید از لینک سازمان امور مالیاتی مطالعه فرمایید.
ماده 93 الی 104 قانون مالياتهاي مستقيم
ماده 93 : درآمدی که شخص حقیقی از طریق اشتغال به مشاغل یا به عناوین دیگر غیر از موارد مذکور در سایر فصل‌های این قانون در ایران تحصیل کند پس از کسر معافیت های مقرر در این قانون مشمول مالیات بر درآمد مشاغل میباشد.
ماده 94: درآمد مشمول مالیات مودیان موضوع این فصل عبارت است از کل فروش کالا و خدمات به اضافة سایر درآمدهای آنان که مشمول مالیات فصول دیگر شناخته نشده پس از کسر هزینه‌ها و استهلاکات مربوط طبق مقررات فصل هزینه‌های قابل قبول و استهلاکات.
ماده 95: صاحبان مشاغل موضوع این فصل موظفند دفاتر و یا اسناد و مدارک حسب مورد را که با رعایت اصول و ضوابط مربوط از جمله اصول و ضوابط مربوط به تنظیم دفاتر تجاری موضوع قانون تجارت در خصوص تجار تنظیم می‌گردد برای تشخیص درآمد مشمول مالیات، نگهداری و اظهارنامه مالیاتی خود را بر اساس آنها تنظیم کنند .
ماده 96: حذف شد.
ماده 97: درآمد مشمول مالیات اشخاص حقیقی موضوع این قانون که مکلف به تسلیم اظهارنامه مالیاتی میباشند به استناد اظهارنامه مالیاتی مودی که با رعایت مقررات مربوط تنظیم و ارائه شده و مورد پذیرش قرارگرفته باشد، خواهد بود. سازمان امور مالیاتی کشور میتواند اظهارنامه‌های مالیاتی دریافتی را بدون رسیدگی قبول و تعدادی از آنها را بر اساس معیارها و شاخصهای تعیین شده و یا به طور نمونه انتخاب و برابر مقررات مورد رسیدگی قرار دهد.درصورتی که مودی از ارائه اظهارنامه مالیاتی در مهلت قانونی و مطابق با مقررات خـودداری کند، سازمان امور مالیاتی کشور نسبت به تهیه اظهارنامه مالیاتی برآوردی براساس فعالیت و اطلاعات اقتصادی کسب شده مودیان از طرح جامع مالیاتی و مطالبه مالیات متعلق به موجب برگ تشخیص مالیات اقدام می‌کند. در صورت اعتراض مودی چنانچه ظرف مدت سی روز از تاریخ ابلاغ برگ تشخیص مالیات، نسبت به ارائه اظهارنامه مالیاتی مطابق مقررات مربوط اقدام کند، اعتراض مودی طبق مقررات این قانون مورد رسیدگی قرار می‌گیرد، این حکم مانع از تعلق جریمه‌ها و اعمال مجازات‌های عدم تسلیم اظهارنامه مالیاتی در موعد مقرر قانونی نیست.
ماده 98: حذف شد.
ماده 99: قراردادهای پیمانکاری موضوع مادة ( 76) قانون مالیات‌های مستقیم مصوب اسفند ماه 1345 و اصلاحیه‌های بعدی آن که پیشنهاد آنها قبل از تاریخ تصویب این قانون میباشد ازلحاظ تشخیص درآمد مشمول مالیات و نیز پرداخت چهار درصد مالیات مقطوع کماکان مشمول مقررات قانون فوق الذکر خواهند بود.
ماده 100: مودیان موضوع این فصل این قانون مکلف اند اظهارنامه مالیاتی مربوط به فعالیت‌های شغلی خود را در یک سال مالیاتی برای هر واحد شغلی یا برای هر محل جداگانه طبق نمونه‌ای که وسیله سازمان امور مالیاتی کشور تهیه خواهد شد تنظیم و تا آخر خرداد ماه سال بعد به اداره امور مالیاتی محل شغل خود تسلیم و مالیات متعلق را به نرخ مذکور در ماده (131) این قانون پرداخت نمایند.
ماده 101: درآمد سالانه مشمول مالیات مودیان موضوع این فصل که اظهارنامه مالیاتی خود را طبق مقررات این فصل در موعد مقرر تسلیم کرده‌اند تا میزان معافیت موضوع ماده (84) این قانون از پرداخت مالیات معاف و مازاد آن به نرخهای مذکور در ماده (131) این قانون مشمول مالیات خواهد بود. شرط تسلیم اظهارنامه برای استفاده از معافیت فوق نسبت به عملکرد سال 1382 به بعد جاری است.
ماده 102: در مضاربه، عامل (مضارب) مکلف است در موقع تسلیم اظهارنامه علاوه بر پرداخت مالیات خود مالیات درآمد سهم صاحب سرمایه را بدون رعایت معافیت ماده (101) این قانون کسر و به عنوان مالیات علی‌الحساب صاحب سرمایه به حساب مالیاتی واریز و رسید آن را به ادارة امور مالیاتی ذیربط و صاحب سرمایه ارائه نماید.
ماده 103: وکلای دادگستری و کسانی که در محاکم اختصاصی وکالت می‌کنند مکلفند در وکالتنامه‌های خود رقم حق‌الوکاله‌ها را قید نمایند و معادل‌پنج درصد (5%) آن بابت علی‌الحساب مالیاتی روی وکالتنامه تمبر الصاق و ابطال نمایند که در هر حال مبلغ تمبر حسب مورد نباید کمتر از میزان مقرر با توجه به شرایط خاص که در سایت ذکر شده باشد
ماده 104: حذف شده.
